Bir çocuğun ya da ergenin davranışlarına normal diyebilmek için, toplumca belirlenen kurallara ya da gelişim döneminin özelliklerine uygun davranıyor olması gerekir.
Aynı zamanda, anormal diyebilmek için de belirli kriterler vardır. Norm dışı davranma, aşırılık, zayıf uyum gösterme bu kriterlere örnek gösterilebilir.
Normal ve normal dışı davranışları ayırt eden etkenler
- Yaş. Uygunsuz bir davranış, örneğin bağırarak bir şey isteme durumu, çocuklar için normaldir. Fakat büyüdüğünde bu davranışa hala devam ediyorsa normal dışıdır.
- Davranışın süresi. Bir davranış, örneğin çocuğun parmağını emmesi/altını ıslatması/kekelemesi/tiki/yalanı, aylarca sürüyorsa normal değildir.
- Toplum farkı. Bazı toplumlarda normal olarak görülen hareketler, diğer toplumda anormal görülebilir. Bir ergeni ya da çocuğu garipsemeden önce etnik kimliğine dikkat edilmelidir.
- Cinsel kimliğini. Genel olarak erkeklerden ve kızlardan beklenen hareketler(oynanan oyuncakların seçimi) vardır; bunları cinsiyetine uygun gösterip göstermediği kontrol edilmelidir.
Belirtiler
- Zihinsel, duyusal ya da herhangi bir sağlık probleminden kaynaklanmayan akademik başarısızlık,
- Akran ve yetişkinlerle olan ilişkilerden memnuniyetsizlik,
- Duruma uygun olmayan duygu ya da davranışlar,
- Genel bir mutsuzluk hali,
- Okul ya da kişilerarası ilişkilere yönelik geliştirilen normal dışı korku ya da fiziksel belirtiler.
Çocuklarda ve ergenlerde davranış problemleri davranım bozukluğu, karşıt gelme bozukluğu, dikkat ve aşırı hareketlilik sorunlar olarak sınıflandırılmakta ve incelenmektedir. Normal dışı davranışlar genelde bir duruma tepki olarak çıkar. Aile/okul çevresi inanılmaz önemli bir rol oynar.
Aile tarafından ihmal edilen çocuk sevilmediğini düşünüp uyumsuz bir birey olarak büyüyebilir. Okul ortamında zorbalığa uğrayan çocuk ise akademik başarısızlık, asosyallik gibi durumlara sahip olabilir.
Çocuklarımızın gelişimini takip etmemek, normal dışı olduğunu bildiğimiz hareketi geçer deyip gözlemlememek geleceklerini ve karakterlerini ciddi anlamda etkileyebilmektedir. Bu yüzden kararında kontrol oldukça önemlidir.
