Disleksi bir diğer adıyla öğrenme güçlüğü, kişinin okuma ve yazma ile ilgili fonksiyonlarının olumsuz yönde etkilendiği bir rahatsızlıktır.
Disleksili kişiler her ne kadar konuşma seslerini ayırt edebilse de, bunların harflerle veya sözcüklerle olan ilişkilerini öğrenmekte zorlanır. Bir çocuğun okumayı öğrenme aşamasında kelimeleri zihninde çözmesi ile problem yaşaması ise disleksi olarak ifade edilir.
Disleksi, bireyin zekâ seviyesi ile ilgili bir sorun değildir. Albert Einstein, Edison, Leonardo Da Vinci, Pablo Picasso, Wolfgang Amadeus Mozart, Walt Disney, Bill Gates, Stephen Hawking, Winston Churchill, Henry Ford, Alexander Graham Bell gibi tarihe mal olmuş birçok kişi de çocukluklarında bu sorunu yaşamışlardır.
Disleksi için risk faktörleri nelerdir?
- Ailede disleksi veya diğer öğrenme güçlükleri öyküsü
- Erken doğum
- Hamilelik sırasında fetüste beyin gelişimini değiştirebilecek nikotin, uyuşturucu, alkol veya enfeksiyona maruz kalma
- Beynin okumayı mümkün kılan bölümlerindeki bireysel farklılıklar
Disleksi çeşitleri nelerdir?
Altı farklı disleksi türü vardır. Disleksi türleri şunlardır:
Birincil tip disleksi
Dislekside en yaygın tür birincil türdür. Serebral kortekste disfonksiyon olduğunda ortaya çıkar. Birincil tip kalıtsaldır, yaşam boyu devam eder.
İkincil tip (Gelişimsel) disleksi
Fetal gelişim sırasında beyin gelişiminin erken aşamalarında başlar. Birincil türün aksine disleksinin bu formu yaşla birlikte azalacaktır. Bu disleksi türü erkeklerde, kadınlara nazaran daha sık görünür.
Travma tipi disleksi
Travma tipi disleksi, beynin okuma ve yazmayı kontrol eden bölgesinde fiziksel bir yaralanma olduğunda ortaya çıkar.
Fonolojik disleksi
Her dilde, kelimeleri oluşturmak için tekrar tekrar kullandığı ortak sesler vardır. Disleksi hastaları, ana dillerini konuşmak için ihtiyaç duydukları sesleri üretme ve işleme konusunda hiçbir sorun yaşamazlar. Buradaki zorluk, bir kelimeyi oluşturan tek tek sesleri tanımlamakla birlikte gelir.
Okumada sesler önemli gibi görünmeyebilir, ancak çocukların okumayı öğrenirken atmaları gereken ilk adımlardan biri kelimelerin kodunu çözmektir. Disleksinin bu türünde işitselden daha çok görsel işleme sorunu ön plana çıkar.
Yüzey disleksi
Yani Sözcüklerin tanınması ve yazılmasında zorluk çekilen türüdür.
Görsel disleksi
Görsel Disleksi görsel işlemeyi etkiler: yani beyin, gözlerin gördüklerinin tam resmini alamaz. Bu, harf oluşturmayı öğrenmek ve aynı zamanda sözcüklerdeki doğru harf dizilerini hatırlamanın anahtar olduğu bir süreç olan yazım konusunda ustalaşmak için ciddi sonuçlar doğurabilir
Okul çağındaki çocuklardaki disleksi belirtileri
- Yaşına göre beklenen seviyenin altında okuyabilme
- Duyduklarını anlama ve kavramada sorunlar yaşama
- Doğru kelimeyi bulma veya sorulara cevap oluşturmada zorluk çekme
- Çeşitli nesnelerin sıralamasını hatırlamada zorluk çekme
- Harfler veya kelimeler arasındaki benzerliklerle farklılıkları görmede / işitmede zorluk çekme
- Yabancı bir kelimeyi telaffuz ederken güçlük yaşama
- Heceleme ve imlada zorluk yaşama
- Okuma ödevlerini normalden uzun sürede tamamlama
- Okuma içeren faaliyetlerden kaçınma bulunur
Disleksisi olan çocuğa aile nasıl yaklaşmalıdır?
- Çocuğa destek veren olumlu bir çevre ortamı hazırlanmalıdır.
- Uzman ile birlikte çocuğuna yaşadığı problemi uygun dille anlatıp, güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesini sağlanmalıdır.
- Destekleyici ve cesaret verici olmalı, olumlu ve güçlü yönlerini vurgulamalıdır.
- Öğretmenleriyle olan iletişim güçlü tutulmalıdır.
- En önemlisi çocuklarını başka çocuklarla kıyaslamamalıdır.
Disleksi tedavisi nasıl uygulanır?
Disleksi yaşam boyu süren bir bozukluktur. Bu sebeple mutlaka tespit edilip tedavi edilmelidir. Disleksi net bir tedavisi olan bir bozukluk değildir. Fakat çeşitli terapilerle ve verilecek özel eğitimle tedavi edilebilir. Disleksi tedavisinde eğitsel terapi ile çocuğun tedavi edilmesi amaçlanır.
Eğitsel terapi beş duyu organının algılamasının geliştirilmesidir. Dinleme, konuşma, yazma, okuma becerilerinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesidir. Disleksi tedavisinde ilaç kullanımı yoktur. Fakat disleksi ile birlikte seyreden diğer psikiyatrik hastalıklar varsa bu hastalıkların tedavisi için ilaç kullanımı tavsiye edilebilir.
Disleksi tedavisi her birey için özel olarak planlanır. Disleksi tedavisi aile, öğretmen, terapist ve yakın çevrenin etkileşimiyle gerçekleştirildiğinde daha etkili sonuçlar elde edilir. Disleksi tedavisi uygulandığında disleksinin ortadan kalktığı görülür ve bu sayede bireyin akademik hayatı sorunsuz ilerler ve sosyal hayata katılımı sağlanır.
