Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), özellikle çocukluk çağında başlayıp yetişkinliğe kadar devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösterir ve bireyin okul, iş ve sosyal yaşamında ciddi zorluklar yaşamasına neden olabilir.
DEHB’nin belirtileri bireyden bireye değişiklik gösterebilir, ancak genellikle odaklanma sorunları, aşırı hareketlilik ve düşünmeden hareket etme eğilimleri en belirgin özelliklerdir.
DEHB Nedir?
DEHB, kişinin dikkatini toplamakta zorlandığı, hiperaktif ve dürtüsel davranışlar sergilediği bir nörogelişimsel bozukluktur. Genellikle çocukluk döneminde tanı konur, ancak belirtiler yetişkinlikte de devam edebilir.
Bozukluğun nedeni tam olarak bilinmese de genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
DEHB'nin üç temel belirtisi vardır:
Dikkat Eksikliği:
Görevlerde ve aktivitelerde dikkatini toplamada zorlanma
Detayları gözden kaçırma veya dikkatsizce hata yapma
Uzun süre odaklanmayı gerektiren görevlerden kaçınma (ev ödevi, rapor hazırlama vb.)
Dinliyormuş gibi görünme, ancak konuyu anlamama
Sıklıkla eşyaları kaybetme (kalem, kitap, cüzdan gibi)
Hiperaktivite:
Sürekli hareket halinde olma, yerinde duramama
Yerinde oturması gereken durumlarda kıpırdanma veya ayağa kalkma ihtiyacı
Sessizce oynamada zorlanma, sürekli bir şeylerle meşgul olma isteği
Gereksiz yere konuşma ve başkalarının konuşmalarını kesme
Dürtüsellik:
Sırasını bekleyememe
Sorular tamamlanmadan cevap verme veya başkalarının sözünü kesme
Düşünmeden hızlı kararlar alma, sonuçlarını değerlendirmeden hareket etme
DEHB Nasıl Ortaya Çıkar?
DEHB, çoğunlukla erken çocukluk döneminde kendini belli eder. Çocuklar okulda veya evde dikkatlerini toplamakta zorlandığında, sürekli hareket halinde olduklarında ve kontrolsüz davranışlar sergilediklerinde dikkat çekebilirler.
Ancak, DEHB sadece çocuklarda değil, yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde DEHB, işte veya sosyal ilişkilerde zorlanma, dikkat eksikliği ve organizasyon sorunları şeklinde görülebilir.
DEHB’nin Tanısı Nasıl Konulur?
DEHB tanısı, bir dizi gözlem ve test ile konulur. Çocuklarda genellikle öğretmenlerin ve ebeveynlerin gözlemleri tanıda önemli rol oynar. Psikologlar ve psikiyatrlar, belirli testler ve değerlendirme araçları kullanarak tanı koyar.
Yetişkinlerde ise detaylı bir geçmiş incelemesi ve klinik değerlendirme ile DEHB tanısı konulabilir.
DEHB ile Nasıl Başa Çıkılır?
Tedavi Yöntemleri: DEHB’nin tedavisinde ilaç tedavisi, davranış terapisi ve eğitim desteği kullanılabilir.
İlaç Tedavisi: Uyarıcı ilaçlar genellikle DEHB’nin belirtilerini hafifletmede etkili olabilir. Ancak her birey için farklı ilaçlar ve dozajlar kullanılabilir.
Davranış Terapisi: Özellikle çocuklar için önemli olan bu terapi yöntemi, odaklanmayı arttırmak ve dürtü kontrolünü geliştirmek amacıyla kullanılır.
Eğitim Desteği: Okul çağındaki çocuklar için öğretmenlerin desteği ve bireysel eğitim planları önemlidir.
