DEHB, sadece ergenlik dönemine özgü bir sorun değildir; okul öncesi dönemde de kendini gösterebilir. Bu dönemde çocuklar, doğal gelişim süreçlerinin bir parçası olarak bazen dikkatlerini toplayamayabilir, çok hareketli olabilir veya sabırsızca davranabilirler. DEHB'yi tanımak, bu davranışların altında yatan nedenleri anlamak için profesyonel bir değerlendirme gereklidir.
DEHB belirtileri
Okul öncesi çocuklarda DEHB'nin belirtileri genellikle üç ana kategoriye ayrılabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.
-
Dikkat eksikliği: Oyun oynarken veya bir etkinlikte uzun süre odaklanmakta zorlanma, sıkça hata yapma ve eşyaları kaybetme gibi belirtiler gözlemlenebilir. Çocuklar, genellikle verilen yönergeleri takip etmekte zorluk çekerler ve dikkatlerini uzun süre bir noktada tutmakta güçlük yaşarlar.
-
Hiperaktivite: Çocuklar, yerlerinde durmakta zorlanır, sürekli hareket halindedirler. Uygunsuz zamanlarda koşma, tırmanma ve aşırı konuşma gibi davranışlar sergileyebilirler. Bu aşırı hareketlilik, bazen "motor takmış gibi" bir durum olarak tanımlanır.
-
Dürtüsellik: Soruları bitirmeden cevap verme, sırasını beklemekte zorlanma, başkalarının sözünü kesme ve tepkisel davranışlar gibi dürtüsel hareketler görülebilir. Çocuk, genellikle düşünmeden hareket eder ve sonuçları göz önünde bulundurmadan kararlar alabilir.
Bu belirtiler zaman zaman her çocukta görülebilir, ancak DEHB tanısı koyulabilmesi için bu belirtilerin sıklıkla ve uzun süre devam etmesi gerekmektedir. Ayrıca, bu belirtiler çocuğun günlük yaşamını, oyunlarını, öğrenme süreçlerini ve sosyal ilişkilerini olumsuz bir şekilde etkilemelidir.
DEHB'nin erken tanınması, tedavi sürecinin başarıyla yönetilmesinde kilit bir rol oynar. Aileler, çocuğunda DEHB belirtilerini fark ettiğinde, bir çocuk doktoru ya da psikiyatristine başvurmalı ve profesyonel bir değerlendirme yapılmalıdır. Erken tanı, uygun tedavi yöntemlerinin ve müdahalelerin planlanmasında çok önemlidir.
DEHB'li çocuklarla etkili bir şekilde başa çıkabilmek için, ailelerin ve öğretmenlerin eğitimi büyük bir önem taşır. DEHB hakkında bilgi sahibi olmak, bu durumu daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır. Ailelerin destek gruplarına katılması, diğer ebeveynlerle deneyim paylaşmaları ve profesyonel yardım almaları da oldukça faydalıdır.
Davranışsal çözüm yolları, çocuğun gelişimine katkıda bulunan önemli bir adımdır. Örneğin, basit ve tutarlı kurallar koymak, olumlu geri bildirimlerde bulunmak, küçük ödüllerle çocuğu motive etmek, onun doğru davranışları pekiştirmesini sağlar. Ayrıca görsel desteklerle organize olmayı kolaylaştırmak ve kısa, yönetilebilir görevlerle çocuğu yönlendirmek etkili stratejilerdendir.
Çocuğunuzun okulda gösterdiği davranışları ve ihtiyaçlarını anlamak, öğretmenlerle işbirliği yapmayı gerektirir. Okulda dikkatini dağıtan faktörleri azaltmak, net yönergeler vermek ve bireysel destek sağlamak, çocuğun başarısını artırabilir.
Çocuğun enerjisini sağlıklı bir şekilde atması için fiziksel aktiviteler önemlidir. Düzenli oyun saatleri, spor etkinlikleri veya açık hava aktiviteleri DEHB belirtilerini yönetmede yardımcı olabilir.
Bazen, psikoterapi yöntemleri, davranış terapisi veya aile terapisi gibi profesyonel destekler gerekebilir. Ayrıca, ilaç tedavisi de DEHB belirtilerini yönetmek için etkili bir çözüm olabilir. Ancak ilaç tedavisi, bir doktorun değerlendirmesi ve ailenin onayı ile başlatılmalıdır.
Her çocuk benzersizdir ve DEHB belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Sabırlı olmak, çocuğun güçlü yönlerini keşfetmek ve ona destekleyici bir ortam sunmak, onun gelişimi için oldukça önemlidir. Profesyonel yardımla ve tutarlı bir şekilde başa çıkma stratejileri uygulayarak, DEHB'li çocuklar başarılı bir şekilde büyüyebilir ve gelişebilirler.
