Günümüzde sıkça duymaya başladığımız dopamini size çok basit bir örnekle açıklayacağım. Sosyal medya hesabınızda yeni bir fotoğraf paylaştığınızı farz edelim. Paylaşımınızın ardından telefonunuzu bir kenara mı bırakıyorsunuz yoksa gelen beğenileri sürekli kontrol mu ediyorsunuz? Eminim ki gelen beğenileri görmek için sıkça telefonu elinize alıyorsunuzdur. İşte telefonu elinize alma eğiliminiz aslında dopamin kimyasalının devreye girmesinden kaynaklanıyor. Fotoğrafınıza gelen beğeniler aslında sizin ödülünüz. Beyniniz bu beğenileri gördükçe dopamin kimyasalı salgısı artmaya başlıyor. Ne kadar beğeni o kadar dopamin. Böylelikle ödülü görmek için eliniz sıkça telefona gidiyor ve bir süre sonra telefona bakmayı bırakamaz hale geliyorsunuz. Kısacası dopamin, ödül hormonu salgılayan bir kimyasal diyebiliriz.
Dopamin her yerdeHepimizin ödül olarak gördüğü şeyler birbirinden farklı. Kimisi yemek siparişi gelince kimisi ise sosyal medyada vakit geçirince kendisini ödüllendirilmiş hissedebilir. Teknolojilerle çevrili dünyamızda ne yazık ki dopaminin olmadığı alan yok denilecek kadar az. Özellikle çocuklar için bu durum büyük tehlike içeriyor. Bilgisayar oyunları en büyük dopamin kaynağı diyebiliriz. Oyun şirketleri bu durumun farkında olduğu için yarattıkları oyun dünyasında bir takım seviyeler belirliyorlar. Oyunu oynayan kişi ise her seferinde bir seviye daha atlamak için oyuna devam etmekte böylece atladığı seviyeler kadar dopamin salgılamakta.
Dopamin detoksuPeki bizi bağımlılığa sürükleyen bu ödül hormonunun yani dopaminin etkisinden nasıl kurtulabiliriz? Evet bir anda telefonunuzu bir kenara bırakın diyemeyiz. Ancak bir şekilde bu bağımlılıktan kurtulmanız için beyninize gelen uyarıcılardan uzaklaşmanız gerekiyor. Nedir bu uyarıcılar? Telefon, sosyal medya, oyun… yani sizin vazgeçemediğiniz her şey sizin için bir uyarıcı niteliğinde. Telefonu elinizden bırakamıyor olabilirsiniz. Ama bu bağımlılıktan kurtulmanız için bir şeyler yapmanız şart. Mesela gün içerisinde 1-2 saat telefonunuzu uçak moduna alarak gelen uyarıcılardan uzaklaşabilirsiniz. Kendinize küçük çözümler bularak bu bağımlılığınızı tamamen bırakamıyorsanız bile en azından bağımlılık miktarınızı azaltabilirsiniz.